Berilyum

'Kimya' forumunda sha. tarafından 15 Eki 2009 tarihinde açılan konu

Konu etiketleri:
  1. sha.

    sha. ..daha çirkin, daha huysuz

    Eskiden Glusinyum, periyodik tablonun IIA grubunda ter alan toprak alkali metaller grubundan kimyasal element. Sertleştirici olarak metalurjide, ayrıca nükleer teknolojide ve uzay teknolojisinde kullanılır. 1798’de Louis-Nicolas Vauquelin tarafından, beril ve zümrüt kristalleri içinde oksit halinde bulundu; birbirlerinden habersiz olarak çalışan Frıedrıch wöhler ve A.-A.-B. Bussy de 1828’de baryum klorürü potasyumla indirgeyerek berilyumu metal halinde elde ettiler.
    Özellikleri, bulunduğu yerler ve kullanım alanları. Çelik griliğinde bir metal olan berilyum, oda sıcaklığında oldukça gevrektir. Doğada serbest halde bulunmaz, yeryüzündeki kor kayaçların yaklaşık %0,0006’sının berilyumdan oluştuğu sanılmaktadır. Doğada bol miktarda bulunan beril ve bertrandit mineralleri, berilyum hidroksitin sanayi çapında üretilmesini olanaklı kılar. Metal halindeki berilyum ise, sanayide, berilyum flüorürün magnezyumla indirgenmesi ve berilyum klorürün elektrolizi yoluyla iletilir.
    Berilyum, erime noktası oldukça yüksek olan tek kararlı hafif metaldir. Bu özelliklerinin yanı sıra, elektrik iletkenliği ile ısı iletkenliğinin ve sığasının yüksek olması, yüksek sıcaklıklarda mekanik özelliklerinin artması, yükseltgenmeye karşı direnci ve esneklik kat sayısının çok yüksek olması nedeniyle,teknolojinin çeşitli alanlarında, bu arada reaktörlerde kullanılmaya çok elverişlidir. Berilyum, x ışınlarını alüminyumdan 17 kat daha çok geçirir ve x ışını lambalarının ışın çıkış pencerelerinin yapımında yaygın olarak kullanılır. Ayrıca füzelerde, uçaklarda ve uzay araçlarında kullanılan cayroskopların, ivme ölçerlerin, bilgisayar parçalarının ve öteki güdüm aletlerinin yapımında, ağır iş makinelerinin fren tamburlarında ve soğutma sistemine gereksinim duyulan çeşitli düzeneklerde berilyumdan yararlanılır.
    Sanayide üretilen berilyumun büyük bölümü, sert alaşımların düşük yüzdeli bileşeni ve berilyumlu bakırın ana bileşeni olarak, ayrıca yay ve benzeri malzemenin yapımında kullanılan nikel ve demir temelli alaşımların üretiminde kullanılır. Berilyumlu bakır, kıvılcım sıçramasının tehlikeli olabileceği yerlerde,örneğin barut fabrikalarında kullanılan aletlerin temel yapım malzemeleridir. Berilyumun, kıvılcım oluşumunu engelleme özelliği yoktur, ama bakırı güçlendirerek darbe sonucu kıvılcım oluşmasını önler. Yükseltgenebilen alaşımlara az miktarda eklenen berilyum, yüzeyde koruyucu bir katman oluşturarak, magnezyumun tutuşma özelliğini azaltır, gümüş alaşımların kararmasını yavaşlatır.
    Atom fiziği,nötronların bulunmasını da berilyuma borçludur. 1932’de Sir James Chadwıck, alfa parçacıklarıyla bombardıman edilen berilyumdan dışarı fırlatılan parçacıkları gözlemlemiş ve nötron adını vermiştir. O tarihten bu yana berilyum, alfa ışınları yayan çeşitli maddelerle, özellikle radyumla karşılaştırılarak nötron kaynağı olarak kullanılmaktadır; örneğin 1942’de Enrico Fermi, ilk denetimli çekirdek bölünmesi tepkimelerini bu tür bir kaynaktan yararlanarak gerçekleştirmiştir.
    Berilyumun doğada bulunan tek kararlı izotopu berilyum-9 dur. Yarı ömrü 2 700 000 yıl olan berilyum-10 ve 10-15 saniyeden daha kısa bir sürede kendiliğinden iki alfa parçacığına bölünen berilyum-8 gibi yapay izotoplarıda üretilmiştir
     

Bu Sayfayı Paylaş