Kimyada ayıraç (veya reaktif, reajan,reaktant), belli bir bileşik ile karakteristik bir reaksiyona girebilen, ve bu sayede o bileşiğin varlığını hatta miktarını belirlemeye yarayan ve reaksiyondan ürün üretmeye yarayan bir bileşiktir. Analitik ayıraçlar: Fehling ayıracı Tollen ayıracı Organik kimyada ayıraçlar birer bileşik veya karışım olabilirler, organik bir reaktanın değişime uğramasını neden olurlar. Organik ayıraçlar: Collins ayıracı Fenton ayıracı Grignard ayıracı Katalizörler ayraç değildir. Kimyasal ayıraçlar 1. Fenol Kırmızısıasitlerle sarı,bazlarla pembe renk verir. Örn: Soda, CO2'li su, yağ asitleri, aminoasitler asidik özellikte olduklarından fenol kırmızısı ile sarı renk oluşturur. Onikiparmak özütü bazik özellikte olduğundan fenol kırmızısı ile pembe renk oluşturur. 2. Fehling (Benedic):Glikozun ayıracıdır.Glikozlu ortamda tuğla kırmızısı renk verir. 3. Biüret: Proteinin ayıracıdır.Mor renk verir. 4. Nitrikasit: Proteinin ayıracıdır.Sarı renk verir. 5. İyot (Lügol): Nişastanın ayıracıdır.Mor renk verir. 6. Sudan III boyası:Yağın ayıracıdır.Pembe renk verir.(Yağ çözücüler benzen, benzin, tiner, aseton, eter, alkol) Ayrıca kağıtta saydam bir leke oluşturduğu için kağıtta yağın ayıracıdır. 7. Kireç suyu:Asitlerle tepkime vermez.Herhangi bir değişiklik olmaz. Kireç suyu CO2'li su(soda) ile tepkimeye girer. Bulanarak beyaz çökelek oluşturur. Ca(OH)2 + CO2 --->CaCO3 +H2O 8. CO2:Kireç suyu CO2 ile tepkimeye girer ve bulanır.Bu nedenle kireç suyu da karbondioksitin ayıracıdır. Solunum sonucu karbondioksit veririz.Eğer kireç suyuna üflersek bulanır. 9. Ba(OH)2,KOH: Bu bileşikler ortamdaki CO2'yi tutarlar. 10. Turnusol kağıdı: Asitlerle kırmızı,bazlarla mavi renk oluşturur. 11. Kongo kırmızısı: Asitlerle mavi, bazlarla kırmızı renk oluşturur. 12.Oksijen: Yakıcı bir gaz olduğu için kor halindeki kibritin parçalanmasını sağlar. AYIRAÇLAR=İNDİKATÖRLER Çeşitli maddeleri tanımak varlığını anlamak için kullanılan maddelere ayıraç denir. KARBONHİDRAT ekmek,pilav,makarna,unlu yiyecekler,patates,süt,süt ürünleri,meyveler v.b. Nişasta + İyot Çözeltisi - > Mavi Mor Renk Nişasta + Lügol Çözeltisi - > Mavi Mor Renk Glikoz + Benedict Çözeltisi -ISI-> Kiremit Kırmızısı Renk Glikoz + Fehling Çözeltisi ISI-> Kiremit Kırmızısı Renk Selüloz + İyotlu Çinkoklorür >Açık Mavi veya Yeşil Renk Glikojen +İyot Çözeltisi- >Kahverengi-Kırmızı renk * Alıntı
